سینما ، دین و اندیشه

نقدی بر فیلم گذشته

دوشنبه, ۱۷ تیر ۱۳۹۲، ۰۸:۳۱ ب.ظ

گذشته فیلمی که حتی اصغر فرهادی هم از گذشته آن بی اطلاع است .
چه می شود فیلمی که از نظر داستانی از جدایی بسیار قوی تر است اما محروم از جوایز خارجی و داخلی می شود . معادله ای کاملا روشن که به راحتی می توان آن را تجزیه و تحلیل کرد .


اصغر

نقد کامل را در ادامه مطلب ببینید .

اما فی الحال بپردازیم به گذشته ، گذشته فیلمی با روایتی پیچیده و جذاب اما به دور از انصاف نویسندگی ، فرهادی در این فیلم به طرح موضوعی می پردازد که مخاطبان خود را به گونه ای ناجوانمردانه درگیرموضوع می کند و درواقع بینندگان انگار که از نیمه های فیلم آن را تماشا می کنند و روند فیلم مدام در حال تغییر است بدون هیچ اطلاعاتی از جزئیاتی اساسی که برای تشخیص حقانیت کارکتر ها مورد نیاز است اما فرهادی اصلا به دنبال اثبات این موضوع نیست و تنها حرف هایی را می گوید که گفته باشد .
مردی ایرانی همسر فرانسوی خود را به همراه دو فرزند شوهر قبلی زن ترک می کند تا بدون هیچ دلیلی به ایران برگردد  پس از چند سال مرد ایرانی برای طلاق همسرش به فرانسه بازمیگردد در همین حین، زنش یک رابطه جدید را با مرد سومی آغاز می کند و مشکلاتی در این حین اتفاق می افتد و...
هیچ کدام از کارکتر های این فیلم دارای گذشته ای روشن نبوده و مخاطب تنها باید بر اساس خورده دیالوگ های بازیگران پی به روابط و نقاط عطف فیلم ببرد ( علت اصلی جدایی ماری از احمد و شوهر قبلیش ، علت بازگشت احمد به ایران ؛ علت تاخیر آمدن احمد در سری اول به فرانسه و ... ) که نمونه های فراوانی را می توان در آن مشاهده نمود که آقای کارگردان به جای ایجاد تعلیق به ایجاد گیجی مخاطبان خود در سیر فیلم و بعد از خارج شدن از سینما کمک کرده است  ، معمولا هنگام ایجاد تعلیق شما باید جزئیات و حوادث مهم را در اختیار مخاطب خود قرار داده و تنها نحوه ارتباط آن جزئیات فیلم است که آن را به جلو حرکت می دهد . البته نمونه دیگر آن را در فیلم" جدایی " نیز می توان دید سکانس های حذف شده صحنه برخورد زن با اتومبیل برای نجات پدر نادر ، لحظه و نوع برخورد زن حامله با نرده ها هنگام دعوا و... که با حذف این سکانس ها مخاطب عاجز از تصمیم گیری نهایی برای نتیجه منطقی فیلم می شود .
اما وجوه دیگری از نواقص فیلمنامه مربوط به عدم شخصیت پردازی به صورت منسجم و منطقی ، روایتی که در آن ابتدا انگشت اتحام را به سود تک تک کارکتر های خود قرار می دهد و آنها  را محکوم به تخریب زندگی همدیگر می کند اما درست در لحظه ای که می خواهید حکم قطعی را صادر کنید قسمتی از داستان فاش می شود که انگشت اتحام را به نفر بعدی می چرخاند و روند داستان تغییر می کند نقاط عطفی افراطی که مجموع کارکتر های خاکستری را محکوم به قتل زن بی گناهی می کند که البته حقیقتا هم ظاهر امر همین گونه است  که مجموع عوامل دست به دست هم می دهد اما در پایان این اشتباه یک مرد عرب است که با بی مهری رفتار بد و خیانت خود موجبات خودکشی همسر خود را فراهم می کند .و به نظر بنده نیز اگر کسی از آقای کارگردان نیز سوال کند که چه کسی مقصر اصلی این جریان هست خود او هم نمی داند و توهی دارد که مفهوم عمیقی خلق کرده که مخاطب را بعد از ترک سالن سینما به فکر فرو برده است اما او سرگردان است که جریان اصلی فیلم اصلا چه بوده هدف فیلم در کجا سیر می کند و باعث خستگی او می گردد.


اما اینکه چرا گذشته با اقبال جدایی رو به رو نشد و به ناکامی در گرفتن جوایز دست یافت . فیلم جدایی نیز هم اگر در هر کشوری به جز وطن عزیزمان ساخته می شد بی شک با آن اقبال روبه رو نمی گشت، در گذشته دیگر مفهومی از انزجار و خفقان در داخل کشوری اسلامی تاکید می کنم اسلامی رو به رو نیستید مردمان خرافی که ذره ای به اصول عقاید اساسی اسلامی پایبند نیستند و از دروغ گرفته تا فحش و تحمت و افترا و مردم آزاری ، در پوشش انسانی متعصب و مذهبی دریغ نمی کنند ، و دیگر کسی خواهان ترک این کشور ظالم به حقوق زنان نیست .
بلکه تمه گذشته دارای محیط کاملا آرام و بدون هیچ گونه فضای امنیتی و در جهانی که خارج از هیاهو و زندگانی شهری که اگر کارکتر های آن هم فرانسوی حرف نمی زدند شما نمی توانستید بفهمید سه شوهر شرقی و یک زن فرانسوی در کجای این کره خاکی می زیند . فیلمی که مشکلات آن  مشکلات مذهبی نیست و اگر هم مشکلی هست میتوان آن را مشکلات اخلاقی در نظر گرفت اما نکته جالبی که آقای کارگردان همچنان به آن علاقمند است وجود ریش به گونه ای زننده در صورت شخصیتی به نام احمد است که حتی صدای " فوئاد " پسر سمیر را نیز در می آورد و خورده متلکی نیز به زنان ایرانی می اندازد .
در پایان ارادتمندان و سینه چاکان سلطان صاحب اسکار  اگر هر فیلم دیگری از ایشان را می دیدند آن را شاهکاری بی بدیل می پنداشتند که جای هیچ گونه سخنی در آن نیست.
موفق و پیروز و سربلند باشید .
سجاد هاشمی  16/4/92 

نظرات  (۴)

  • مصطفی روحی
  • سلام
    از اینکه می بینم در دنیای مجازی هم زیست داری خوشحال شدم 
    ماه رمضان ماه بندگی خدا بر شما و خانواده ی محترمتان مبارک باد 
    نقد رو خوندم ولی چون فیلم رو ندیدم نمی تونم نظر بدم ولی می دونم آدم منصفی هستی 
    در پناه حق
    سلام
    مطلبتون رو مطالعه کردم ولی حقیقتش هنوز فیلمو ندیدم.!
    امروزم برای چندمین بار قرار بر دیدنش داشتم که نشد!
    موفق باشید 

    سلام

    مطالبتون رو خوندم واقعاعالی بودن

    اگر فرصت دارین به آویژه هم سری بزنید و در صورت تمایل به تبادل لینک به من اطلاع دهید تا شما رو لینک کنم

    التماس دعا

    پاسخ:
    سلام
    ممنون که نظرتون رو گفتید

    شاید در کنار حرفهایی که آقای فرهادی می زند یکی اش در این فلیم این است، ما نمی توانیم قضاوت کنیم، یا آگاهی ما ناقص است، اینکه رگبار انتقاداتش فقط قشر خاصی را نشانه گرفته شکی نیست شاید در این فشر بزرگ شدهآ اگر او بخواهد برای غربی ها با موضوع غرب فیلم بسازد اصلا نتواند. یک جای تاسف است او برای بعضی از جوانان علاقمند به سینما تبدیل به قهرمان بی بدیل شده است، شکی در توانایی های آقای فرهادی نیست ولی نباید بی جهت مورد انتقاد یا حمایت قرار گیرد.

    ارسال نظر

    ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
    شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
    <b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
    تجدید کد امنیتی