یادداشتی بر فیلم خداحافظی طولانی

فیلمفارسی ترین فیلم جشنواره سی سوم

نهمین ساخته فرزاد موتن درباره مردی است که از اتهام یک قتل تبرئه شده ، ولی جامعه و اطرافیان هنوز به عنوان مجرم نگاهش می کنند و زندگی او تحت تاثیر نگاه مردم هر روز در حاشیه قرار گرفته است .

خداحافظی طوانی با توجه به پوستر و اتمسفر حاکم بر فضای فیلم و نوع پوشش و میزانسن خود به بلندی فریاد می زند که قرار است یک فیلمفارسی تمام عیار برای مخاطب به نمایش بگذارد و اگر بخواهیم خلاصه بگوییم پوستر آن به تنهایی کافیست نماینده فیلم فارسی امسال جشنواره فیلم فجر باشد. حتی موسیقی فیلم هم ذهن مخاطب را به دو و سه دهه قبل می برد و یاد فیلم های آن زمان را برای مخاطب تداعی می کند .

ایجاد تعلیق با حذف نکات اصلی فیلمنامه 

فیلمنامه خداحافظی طولانی درباره مردی است که از سر نداری و فقر مالی و شاید فقر فکری و انسانی زمانی که همسرش در بیمارستان به کما رفته و به دستگاه متصل است یکی از شلنگ های آن را می کشد تا همسرش هر چه زود تر بمیرد، نکته بسیار مهمی که در این فیلم و نوع کارگردانی موتمن اهمیت دارد، ایجاد خلا های بصری در درک واقعیت اصلی داستان برای جذب مخاطب و کشش داستان و ایجاد سوال در تماشاگر است ، وقتی سعید آقاخوانی شلنگ دستگاه پزشکی را برای لحظاتی از همسر خود جدا می کند و پس از آن پرستار و دکتر به بالای سر او می رسند، تصویر کات می خورد و دیگر مخاطب نمی تواند متوجه شود که همسر او مرده است یا هنوز زنده است و آیا اساسا علت اصلی مرگ همسر او قطع شدن چند لحظه ای دستگاه است یا نه، این نحوه کارگردانی به مخاطب خود، خواه، ناخواه القای تشکیک در شخصیت انسان ها و نوع استدلال آنان در تحلیل واقعیت می کند و به گونه ای فلسفه تشکیک و نسبیت را به مخاطبان خود القا می کند و هیچ کس نمی داند وقعا چه اتتفاقی برای همسر مرد افتاد است و نمی تواند به جرئت بگوید آیا سعید آقاخوانی قاتل است یا خیر ؟ و اساسا فیلم بر اساس حذف نکات اصلی تعلیق ایجاد می کنند. دوربین هیچ قدرتی از خود ندارد و در حال فریب مخاطب است. بیننده تا وسط فیلم نمی داند که ساره بیات، همسر سعید آقاخوانی، مرده است و او تنها با روح همسر خود در حال زندگی است با او صحبت می کند.

ریتمی به شدت کند و تکراری

ریتم فیلم به شدت کند است و فیلم به سختی جلو می روند، حرکت دوربین بسیار ملایم است و در اکثر مواقع ساکن، حتی در شرایط جنجالی و التهاب فیلم هم دوربین ثابت است و خارج از ماجرا و بیرون فیلمنامه کاملا به عنوان ناظر عمل می کند و مدام در حال تکرار سکانس ها است در نبود فیلمنامه ای منسجم.  علت یکسری از وقایع و اکت ها و حتی دیالوگ ها مشخص نیست و شاید در تدوین برای کاهش زمان فیلم این اتفاق افتاده ، به عنوان نمونه علت دعوا دو موتور سوار جلوی درب کارخانه با میترا حجار مشخص نیست و نمی دانیم آنها چه کسانی هستند و به چه منظور این کار را انجام داده اند.

بازی سعید آقاخوانی و ساره بیات و ارتباط بین آنها خوب و باورز پذیر است و مخاطب را با خود همراه می کند ، اما شخصیت طلعت با بازی میترا حجار، در نیامده و به شدت برای پایان کار عجله دارد و می خواهد فیلم را به پیایان برساند و شخصیتی است کاملا نوشته شده و کاغذی و خود او چیزی برای ارائه به مخاطب ندارد و این نویسنده است که او را خلق کرده و رفتار غیر طبیعی و مصنوعی او را کنترل می کند.شخصیت طلعت برای راهبرد فیلمنامه آمده تا پیان فیلم را خوب تمام کند و بیشتر شبیه قهرمانان احمق است تا تاثیرگذار. زیادی خوشحال است و صمیمی ، هیچ چیز برایش اهمیت ندارد و به هر نحوی می خواهد با سعید آقاخوانی ازدواج کند و جای خالی زن او را پر کند .

فیلمنامه ای که فقط روی کاغذ است !

فیلم به روی کاغذ نوشته شده و کارگردان هم فقط برای مخاطب از روی آن می خواند و جلو می رود بدون آنکه کسی را درگیر خود کند و پس از پایان آن تماشاگر تنها قسمتی از یک داستان مصور را دیده که شاید رنگامیزی آن برایش جذاب بوده باشد اما اتفاق خاصی را در او رقم نمی زند به جز آنکه بذر نسبیت و عدم قطعیت را در برخورد با پدیده های مختلف در دل او می کارد و اعتماد او را از شخصیتش صلب می کند و شاید به مخاطب کمک می کند که دیگر درباره هیچ کس نمی توان قضاوت کرد و این شرایط است که او را به چنین مرحله کشانده .

اگر به دنبال فیلمی هستید آرام و کند و می خواهید کمی تمرین صبر کنید ، و از مشکل کم خوابی رنج می برید ، خداحافظی طولانی قطعا می تواند گزینه مناسبی باشد در سالن تاریک سینما !!